सम्झौता

कहिले चट्टानमा ठोक्किंदै
अनि भेलहरुमा लछारिंदै
अविरल बगिरहेको
म एउटा नदी
कहिले झरना बनी
तल-तल झरिरहन्छु
कहिले छाल बनी
माथी-माथी उडिरहन्छु
अर्थहीन मेरा यी यात्राहरुमा
निरीह भई कैयौं पटक
धर्तिको साथ खोज्छु
तर ऊ कहिले पहाड बनी
मेरो बाटो छेकिदिन्छ
कहिले पत्थर बनी
मेरा चोटहरुमा पीडा थपिदिन्छ
तैपनि म चुपचाप सहीदिन्छु
बस् चुपचाप
मलाई धर्तिसँग
कुनै गुनासो गर्नु छैन
ऊ मलाई गाली गरोस्
या माया गरोस्
तिरस्कार गरोस्
या सहारा देओस्
बरु कुनै बेला धर्तिले
मेरो बाटो छेक्यो भने
बिना कुनै आक्रोश
म आकाशतर्फ चियाउँछु
कारण आकाशले मलाई
कहिल्यै पराई सम्झेन
मेरा बाटोहरुमा
कहिल्यै तगारो बनेन
ऊ त अँगालो खोलेर
हरपल मेरो स्वागत गर्दछ
त्यसैले उसलाई चुम्ने
मेरा अधुरा तृष्णाहरु
कहिले बाफ बनी पुरा गर्छु
कहिले छाल बनी नजिकिन्छु
तर ती असफल प्रयासमा
मेरा अपुरा सपनाहरु
अपुरै रहन्छन्
पारी क्षितिजसम्म पुग्नुपर्ने
मेरा उद्देश्यविहीन दौडहरुमा
मेरो साथ रहन्छ
आखिर उही धर्ति
अनी धर्तिको साथ म,
थाहा छैन हाम्रो निकटता
केवल सम्झौताको सहारामा
रहरहरु थाँती राख्दै
कहाँसम्म थामिईरहन्छ
कता-कता तन्किईरहन्छ ।

विवशता

कोठाभित्र एउटा मैनबत्ति
एकनाश सिरेटोको सामना गर्दै
सम्पुर्ण आशाहरु हराए झैं
धिपधिप बलिरहेको छ
शायद उसले बुझेको छ
केहि बेरमा उसको समाप्ति हुँदैछ
उ केवल निशानीमा सिमित रहनेछ,
जब उ पीडाले छट्पटाउँदै
तिव्र बतासको सहारामा
एकै छिन सुस्ताउन खोज्छ
अनायसै तिमी आइपुग्छ्यौ
अनि झ्यालहरु बन्द गर्दै
निष्ठुरतापुर्वक फेरि जलाउँछ्यौ,
मौनतामा आँसु पोख्दै
बिन्ती त उसले गरेकै थियो
भो मलाइ नजलाउ भनेर
तर तिम्रो कठोर हृदयले
आँसुको मुल्य नै कसरी बुझ्थ्यो र?
विद्रोह गर्ने सामर्थ्यको संकटमा
अर्तनादमा पिल्सिएरै
जलि नै रह्यो विवशतापुर्वक
फगत रोशनी चाहिएको तिमीलाई
उसको तड्पाइको के पर्वाह हुन्थ्यो र?
तर भुलहरुको प्रायश्चितमा तिमी
शीतल पवन बनेर नआउ
जलन झनझन् बढ्न सक्छ
पीडाहरुमा आफन्तको
मलहम बोकेर नआउ
तातो स्पर्शले उसलाइ
छताछुल्ल पार्न सक्छ
उ कसैसँग सहानुभुतिको भीख माग्दैन
कतैबाट आत्मियताको आशा गर्दैन
तैपनि कसैलाई उज्यालो बाँड्नको निम्ती
आफ्नै अस्तित्व गुमाईरहन्छ ।

परिवर्तन

हिजो सम्म मेरो अघि
फूल छर्दै हिंड्थिन् उनी
तर आज के भएछ
काँडा छाडी गईछन् उनी,

उनका मेरा दु:ख सुख
सँगै बाँड्ने गर्थ्यौं हामी
आज किन यस्तो भयो
मलाई पीडा उनीलाई खुशी,

जिन्दगीको एउटै लक्ष्य
तिमी नै हो भन्थिन् उनी
तर आज कोही आएछ
उनको नयाँ लक्ष्य बनी,

मेरा हरेक खुशीमा त
खुली रमाउँथिन् उनी
आज उनको यो खुशीमा
रमाउँ अब म कसरी?

मेरी साथी

चुलबुल चुलबुल मेरी साथी
मलाई सधैँ जिस्क्याउँछे
हाँस्दा मैले सँगै हाँस्छे
रुँदा मलाई फकाउँछे,
गल्ती केही गर्‍यो भने
मेरो कान समाउँछे
आफ्नो गल्ती भयो भने
हाँसीहाँसी टारिदिन्छे,
मान्छे चाँहीं सानी सानी
तर कुरा धेरै गर्छे
अनौठी छे मेरी साथी
बुझ्नै नसकिने मान्छे ।

सहयात्रा

यात्रासँगै मुस्कुराउँदै
अनायसै निस्किएको
म एउटा यात्री
थुप्रै यात्रीहरुको भीडमा
खै कहाँ हराएछु
कसो गरी बिराएछु?
म सम्झन्छु त्यो पल
जब यात्रा र म
वाचा गर्दै निस्केका थियौं
एकान्त गल्ली गल्ली
अनी शहरका भीडहरुमा पनि
सँगसँगै हिंड्नेछौं,
पतझड होस् या
बसन्तको वहार
सँगै रुनेछौं
सँगै हाँस्नेछौं
तर आज यात्रा कहाँ छ
म कहाँ छु
अनौठो दोधारमा छु म
मलाई यात्राले छाडि गयो
या मैले यात्रालाई
खैर जे सुकै होस्
उसको नजरमा म हराएको छु
मेरो नजरमा उसलाई गुमाएको छु,
अञ्जानमै भेटिएको
यात्रा मेरो लक्ष्य थियो
केही क्षणको साथसँगै
अमीट मेरो सपना बन्यो
तर म कसरी भन्न सक्छु र
म उसको लक्ष्य थिएँ या थीइन
कारण म जस्ता थुप्रै यात्री
सधैं उसले भेट्न सक्छ
एक्लोपनका प्यासहरु
हरपल उसले मेट्न सक्छ
तर म त
लक्ष्यविहिन एक्लो यात्री
दिशाविहिन निरीह यात्री
कसको साथ पाउँला र खै?
तैपनी एउटा झिनो आशा बोक्दै
कतै यात्रा पनि म जस्तै
एक्लै एक्लै तड्पिएको छ कि
यात्रीहरुको ओझेलमा
मलाई पर्खि बसेको छ कि
म नयनहरु दौडाईरहन्छु
आँफैलाई लम्काइरहन्छु
अन्त:हीन खोजीहरुमा
गन्तव्यविहिन बाटोहरुमा ।

मेरो कलम

अविरल आत्मियता पोख्ने
मेरो प्यारो कलम
हिजो आज किन-किन
वियोग मात्र कोर्ने गर्छ
पीडा मात्र लेख्ने गर्छ,
मेरो साथ पाउनसाथ
धेरै-धेरै लेख्ने कलम
आज त्यसै सुस्ताएछ
प्राप्तिका कुरा छाडि
गुमाइमा नै हराएछ,
जुनेलीमा रम्ने कलम
क्रन्दनमा रुमल्लिंदै
कालरात्रीको सन्नाटामा
कावा खान थालेको छ
जिन्दगीको गीत गाउँदै
कोमल शब्द पोख्ने कलम
आज अभिशाप ठान्दै
कठोर बन्न थालेको छ,
खै किन हो कुन्नी
वहारका भावनाहरु कोर्ने कलम
आज उजाड लेख्ने गर्छ
खुशीका शब्दहरु बटुल्ने कलम
आँसु मात्र पोख्ने गर्छ
हरपल 'मेरो' देख्नेलाई
आज अरु कसैको लेख्ने गर्छ ।

असमानता

कोरिएछ नयनमा स्वप्निल रंगको आकृती
उभिएछ विश्वासको खम्बा साट्दै ढुकढुकी
वहार आयो जीवनमा खुशीहरु सबै पाएँ
मायाको अपार सागरमा कहाँ-कहाँ हराएँ

अनायसै खडा भएछ पर्खाल असमानताको
तोडिएछ अटुट हाम्रो बन्धन आत्मीयताको
कोमल मुटु पत्थर बन्यो हराए सारा उमङ्ग
लक्ष्य सारा बगीगए गुमाईका ती आँसुसँग

जिन्दगीको मौसम आज उजाड-उजाड भएछ
समयको चक्रव्युहमा आफन्त नै पराई भएछ ।

प्रतिक्षा

म तिम्रो आगमनको प्रतिक्षामा
हरेक साँझहरुमा उदाउने गर्छु
हरेक बिहानीहरुमा अस्ताउने गर्छु

कालरात्रीको सन्नाटामा
सम्पूर्ण अन्धकारलाई हटाउन खोज्छु
कतै मुस्कुराइरहेकी छौ कि भनी
रविका रक्तिम किरणहरुमा
हरेक बिहान म चियाउने गर्छु
मेरै बाटो हेर्दै छौ कि भनी

शिशिर यामको चिसो सिरेटोमा
प्रत्येक गल्लिहरु चहार्ने गर्छु
कतै कठ्यांग्रिरहेकी छौ कि भनी
गोधुली साँझको न्याउलीलाई पनि
चुप लाग्न बिन्ती गर्छु
मधुर भाकामा गाइरहेकी छौ कि भनी,
अविरल सागरहरुमा पौडन खोज्छु
कुनै छालले तिमीलाई बगायो कि भनी
आकाश माथि-माथि उड्न खोज्छु
कतै बादलमै रुमल्लिएकी छौ कि भनी

अझ म,
क्षितिज पारी सम्म चियाइरहन्छु
कतै पीडाले छट्पटिएकी छौ कि भनी
हरेक पतझड मौसमहरुमा डुल्ने गर्छु
कतै जीवनदेखी थाकीसक्यौ कि भनी,
अफशोस तिमीलाई खोज्दा खोज्दै
म आफैं गन्तव्यविहिन बनिसकेको छु
प्राप्तिका सपनाहरु बुन्दा बुन्दै
हरपल झनझन रित्तिरहेको छु ,

त्यसैले आजभोलि
म तिम्रै आगमनको प्रतिक्षामा
हरेक साँझहरुमा उदाउने गर्छु
हरेक बिहानीहरुमा अस्ताउने गर्छु ।

अनौठो पीडा

चोट लुकाइ मुटुभरी
ओठमा मुस्कान छरिरहें
कतैबाट आउँछौ भनी
तिम्रै बाटो हेरिरहें,

दिन बिते प्रतिक्षामा
रात भिजे सम्झनामा
पतझड भो जीवन आज
अर्थहीन आशै आशमा,

याद तिम्रै छातीभित्र
पीडा बनी बल्झिदिन्छन
जता-जता हिंड्न खोज्छु
पाइलाहरु अल्झिदिन्छन,

हाँस्न मलाई सिकाउँथ्यौ
आज किन रुवाइ गयौ?
हिजो सम्म आफ्नो भन्थ्यौ
आज किन पराइ भयौ?

बिन्ती उनीलाई

मुटुभरी माया बोकी
मलाई तिमी पर्खि बस्नु है
आँगनको डिलबाट
मेरो बाटो हेरी बस्नु है,

कोही आउला साथ खोज्न
मलाई तिमी रोजी बस्नु है
तिम्रा हरेक स्पन्दनमा
मलाई तिमी खोजी बस्नु है,

मन तिम्रो दुखाएमा
माफ मलाई गरी बस्नु है
तिम्रो कोमल मनभित्र
मेरो तस्वीर कोरी बस्नु है,

ओठभरी मुस्कान छर्दै
मेरो माया साँची बस्नु है
जुनी-जुनी सँगै बाँच्ने
वाचा हाम्रो सम्झी बस्नु है ।

नबनाउ आफ्नो मलाई

रित्तिएको संसारमा
कहाँ डाकुँ तिमीलाई म
टुक्रिएको मुटुभित्र
कहाँ राखुँ तिमीलाई म?

आँखाभित्र साचुँ भने
आँसु बनी बग्छौ तिमी
छातीभित्र राखुँ भने
चोट मात्रै देख्छौ तिमी

आकाशको जुन हौ तिमी
तल किन चियाउँछौ
धर्तिको यो धुलोलाई
आफ्नो किन बनाउँछौ?

बतासमा उडी जाँदा
तिमीसँग भेट भयो
फेरी तल झरें म त
तिम्रो तस्वीर दुर भयो ।

भ्रम

घमाईला ती दिनहरुमा
दुनियाँका नजरहरु जब
शान्त फेवातर्फ चियाउँछन्
उत्सुक त्यो दुनियाँ
एक स्वरमा बोल्दछ
फेवाले नि:संकोच माछापुच्छ्रेलाई
अँगालोभरी बाँधेकी छे
सदियौंदेखी उकुसमुकुस भावनाहरु
माछापुच्छ्रेसँग साटेकी छे,
चैत बैशाखको खडेरिले अब
माछापुच्छ्रेलाई खण्डहर बनाउने छैन
अविरल वर्षातहरुमा
उ अब निष्तेज बन्ने छैन
अनि पुष-माघको हिमपातले
उसलाई विक्षिप्त पार्ने छैन,
उ त आज फेवाको अंगालोमा
लुकामारी खेलेको छ
जिन्दगीका दु:ख सुख
बाँड्ने साथी भेटेको छ,
उनीहरु फेरी सोच्छन
हर दिनको आँखा जुधाइ पश्चात
फेवाको छचल्किएको आँसु पुछ्न
माछापुच्छ्रे झरेको छ
फेवाको हृदयको चित्कार सुनेर
थाहै नपाई माछापुच्छ्रे
फेवामा नै डुबेको छ
अब फेवाले माछापुच्छ्रेलाई
पट्यार लाग्ने गरी
नियाल्नुपर्ने दिन गएको छ
आज फेवा माछापुच्छ्रे भएकी छे
माछापुच्छ्रे फेवा बनेको छ,
तर ती नजरहरु जब
उनिहरुको प्रेमालाप नियाल्दा नियाल्दै
थकित भएर माथितर्फ दौडन्छन
तब एक्कासी स्तब्ध हुन पुग्छन
कारण माछापुच्छ्रे त माथि
फेवाभन्दा धेरै टाढा
एक्लै-एक्लै उभीइरहेको छ
नीलो गगन माझमा
चिसो बतासको सुसेलीमा नै
अटुट साथ पाएको छ,
फेवालाई चियाउनको निम्ती
उसका नयनहरु तल्लिन थिएनन
फेवालाई स्पर्श गर्ने उसका
कुनै अभिलाषा देखिएनन
फेवासँग नजिकिनको निम्ती
आफ्नो उचाइ कम गरेको थिएन
हुन सक्छ फेवाले पनि
उसको छायाँको आत्मियता
छातीभरी समेटेकी छे
माछापुच्छ्रेको झुट्ठो साथमा
जुनी-जुनी सँगै बाँच्ने
सपनाहरु बुनेकी छे
तर सन्ध्याको आगमनसँगै
माछापुच्छ्रेको आकृती धमिलिंदै जाँदा
फेवालाई आभाष हुनेछ
उ केवल मृगतृष्णामा बाँचेकी छे
दुनियाँले जस्तै उसले पनि
माथी हेर्न भुलेकी छे ।

परदेश

पराई यो शहरमा
कसको साथ हासुँ अब
जिन्दगीका दु:ख पीडा
को सँग म बाडुँ अब,

विहानीको उषा सँगै
आवाज बनी तिमी आउँथ्यौ
गोधुलिको शुन्यतामा
शब्द बनी तिमी छाउँथ्यौ,

बिना तिम्रो साथ आज
सारा संसार शुन्य लाग्छ
तिमीलाई भेट्न भनी
उडी आउँ-आउँ लाग्छ,

परदेशमा भए पनि
तिमी नै छौ आँखाभरी
साँची राख मेरो माया
भेट्न आउँछु घरि-घरि ।

अञ्जान तिमी

नशालु ती ओठ टोकी मलाइ किन हेरेकी हौ ?
तिम्रा मेरा नयन जुध्दा लजाइ किन भागेकी हौ ?

कोमल त्यो हृदयमा एक क्षण बास बसुँ लाग्यो
रेशमी ती केशराशीमा लुकामारी खेलुँ लाग्यो
चञ्चल ती परेलीले कसलाइ डाकी बसेकी हौ ?
तिम्रा मेरा नयन जुध्दा लजाइ किन भागेकी हौ ?

हिजो पनि भेट भाथ्यो तर आज नौलो लाग्यो
त्यो नजर त्यो अधर मेरै निम्ती जस्तो लाग्यो
निश्चल ती हेराइमा कसको साथ खोजेकी हौ ?
तिम्रा मेरा नयन जुध्दा लजाइ किन भागेकी हौ ?

वियोग

साथ दिने तिम्रा हात
क्षितीज पारी छाडी आएँ
मायालु ती नयनहरु
नचाहेरै भिजाइ आएँ

परेलीमा टल्पिदिन्छ
हरपल क्रन्दनको छायाँ
कसरी म भुल्न सक्छु
तिम्रो सुमधुर माया

निश्चल तिम्रो मुहार सधैँ
सपनीमा आउने गर्छ
बिपनीको आगमनमा
एक्लोपन छाउने गर्छ

उजाड संसारमा आज
तिम्रै यादमा रमाउँदैछु
तिमीलाई नै जिन्दगीको
बाँच्ने आधार बनाउँदैछु ।

माया

शब्द बुन्दै कविता यो
जिन्दगीको लेखुँ लाग्छ
छन्द खोज्दै कता-कता
आफैंभित्र हराउँ लाग्छ,

मधुर-मधुर सुवासमा
फूलसँगै हाँसु लाग्छ
उषाको त्यो लालीसँग
अटुट प्रीति गाँसु लाग्छ,

कति मीठो मुस्कान त्यो
सधैं हेरीरहुँ लाग्छ
मायालु ती नजरमा
हरपल छाईरहुँ लाग्छ,

तिमीलाइ सदा-सदा
मुटुभरी राखुँ लाग्छ
तर पराई बन्छौ भनी
माया लुकाई बसुँ लाग्छ ।

कविताविहीन शीर्षक

म त फगत एक्लो शब्द
सिंगो कविता कोर्नको निम्ती
म किञ्चित पर्याप्त छैन
तसर्थ हेर्दैछु यता-उता
कतै शब्दहरुको खडेरी परेको बेला
कोरीईसकेका शीर्षकविहीन कविताहरु
पूर्ण बन्ने रहर बोकेर
शीर्षकको खोजीमा यत्रतत्र
सल्बलाई रहेका छन् कि भनी,
तर अनौठो त्रास छ मनभित्र
कतै मैले भेट्ने कविताका भावना
अनि मेरो लक्ष्यबीच
विरोधाभास पाइने हो कि
कतै मेरा साँघुरा अर्थहरु
कविताको समष्टिसँग
बेमेल हुने पो हो कि,
म त चाहन्छु
कविता र म
एउटै गहिराइमा डुब्न सकौं
उसका भावहरुलाइ समेट्दै
एउटै उचाइमा चढ्न सकौं
किनकि आज कविता बिना
म आफ्नो औचित्य देख्दिन
म बिना कविताको
कहिं कतै चिनारी भेट्दिन
त्यसैले त भन्दैछु म
आउ कविता
एक अर्काको अँगालोमा
जीवन्त भै हाँस्न सिकौं
अस्तित्व गुमाउन लागेका
तिम्रा मेरा लक्ष्यहरु
हासिल गर्दै बाँच्न सिकौं,
तर बिन्ती छ
पंक्तिहरु कोरीइनसकेका
अधुरा कविताहरु
मेरो सामु नआईदेउ
भावहरु नझल्किएका
अर्थहीन कविताहरु
मलाई तिमी नसताइदेउ
कारण अमुर्त कवितालाई
एक मुर्त रुप दिने
दुष्प्रयास म गर्दिन
म त केवल एक्लो शब्द
नटुंगिएको कविताको
शीर्षक बन्न म सक्दिन ।

मौन फूलहरु

आहा कति सौम्य
अनी कति सुन्दर
एउटा मनोहर फूल
म टोलाईरहन्छु एकनाश
उसका कोमल पत्रहरुको
अनुपम सुन्दरतामा,
अनायसै एउटा भँवरा
फूलको समीपमा आउँछ
अनि पत्र-पत्र केलाउँदै
निस्फिक्री रस चुस्छ
जब नीरस बन्छ फूल
पुन: अर्को फूलतर्फ
नि:संकोच उड्दछ उ,
नतमस्तक हेरीरहन्छु म
बेसहारा त्यो फूललाई
पुर्ण बन्ने चाहनासँगै
कति चाँडै रित्तियो उ
सुन्दरताको आगमनसँगै
कति छिट्टै लुटियो उ,
तैपनि उ विद्रोह गर्दैन
बस् फूलिरहन्छ
लुटिइरहन्छ
अनि सकिइरहन्छ
मानौं पोखिनुमा नै उ
अनौठो गौरव गर्दछ
सकिनुमा नै उ
आत्मसन्तुष्टि पाउँछ,
म भावविव्हल हुन्छु
कति निरिह छ त्यो फूल
जो आफ्नै जवानी लुटीईरहँदा
मौन भई फक्रिरहेछ,
अफशोस स्वार्थी भँवराहरु
मौनतालाइ समर्थन ठान्दै
सगौरव लुटिरहेछन्
सुकोमल ती फूलहरुलाई
आँसुलाई मधु-रस मान्दै
निर्लज्ज चुसिरहेछन्
अबोध ती फूलहरुलाई ।

मेरो जन्म दिन

एक सुनसान साँझ
अनि एक्लो म
गन्तव्यविहीन यात्राको
कल्पनामा नै हराईरहेथें
अनायसै मेरो कोठा
एउटा ठुलो भीडले भरिन्छ
अनि बिस्तारै बिस्तारै
संगीत र नशाको रमझमसँगै
नौलो माहौल छाईदिन्छ
सबै जना भन्छन् मलाई
आज त मेरो जन्म दिन हो रे
म केहि क्षणमा नै मेरो जीवनको
अर्को एक बसन्त पार गर्दैछु रे,
खुशी र विस्मातको दोसाँधमा
म पनि त्यो भीडसँगै झुमीदिन्छु
एक्लोपनका ती उराठ पलहरुलाइ
एकै छिन को लागि भुलिदिन्छु
अनि आफ्नो समापन नजिकिएकोमा
अबुझ म एक उत्सव मनाइदिन्छु,
फेरि तुलना गर्छु आफैंलाइ
जलिरहेका ती मैनबत्तिहरुसँग
जो आफु जलेरै पनि
मेरो खुशीमा साथ दिंदैछन्
तर म खुशी हुन सक्दिन
बिल्कुलै सक्दिन
आफ्नै चितातर्फ लम्किंदै गर्दा
म कसरि हर्षोल्लास मनाउन सक्छु र?
आफ्नै समाप्तिको संघारतर्फ नजिकिंदा
म कस्तो उमंग पाउन सक्छु र?
तैपनि एक फोस्रो मुस्कान छाड्छु
सबैको बधाइ स्विकार्छु
अनि थाहै नपाई हर साल
आफुलाई अन्त्यतर्फ लम्काई रहन्छु
तीनै मैनबत्तिहरु जस्तै
आफैंलाइ मेटाईरहन्छु ।